De twee gebieden

Het Hertogenwald ligt in de noordwestelijke uitloper van het grootste natuurgebied van het Waals Gewest: het natuurreservaat van de Hoge Venen.

Het wordt aan de noordkant begrensd door de stad Eupen de rivier de Vesdre, aan de oostkant door de rivier de Helle, aan de zuidkant door de Hoge Venen en aan de westkant door de rivier de Gileppe en het stuwmeer van Gileppe.

Door de nabijheid van het toeristische gebied van de Hoge Venen en de Duitse en Nederlandse grens is er een aanzienlijke toeristische druk op het gehele bosgebied, vooral tijdens weekenden en perioden met sneeuw.

De hoogte varieert van 240 meter (vallei van de rivier de Vesdre) tot 600 meter (Hoge Venen). Het gebied wordt doormidden gesneden door de rivier de Soor, die uitmondt in de Helle. De steilste hellingen liggen in de vallei van de Helle, aan het einde van de Soor en langs de Gileppe.

Het bos wordt verdeeld over de Lage, de Midden en de Hoge Ardennen.

Het klimaat varieert daarom sterk met een gemiddelde temperatuur van 6°C tot 8°C van de Lage tot de Hoge Ardennen, een jaarlijkse neerslag van 900 tot 1.400 mm en 26 tot 38 dagen sneeuw per jaar. © Y. Pieper

De verhouding loofbos ten opzichte van naaldbos is ongeveer 1/3 : 2/3. Van de 4.000 ha, die is bestemd voor de productie van naaldhout, ligt echter 20% braak. De belangrijkste naaldboom is de spar, die op grote schaal vanaf 1850  werd aangeplant door de Pruisen op gronden boven de 400-450 meter.

Op lager gelegen gronden (3) heeft het beukenbos door menselijk ingrijpen plaats gemaakt voor bos met wintereiken, vooral door het snoeien van middelhoge bomen. Nu bestaat het bos op deze hoogte voornamelijk uit wintereiken en berken. De beuk breidt zich echter geleidelijk meer uit onder het hoge eikenbos.

Op een hoogte van 300-500 meter komen beuken en bosbessen voor, vooral op hellingen. Vanaf een hoogte van 400 meter werden slecht producerende loofhoutbestanden vervangen door aanplanten met sparren. © R. Herman

Het wildbeheer spitst zich toe op het beheer van edelherten, hoewel deze wildsoort 150 jaar geleden niet voorkwam in het gebied. Toen waren de enige wildsoorten het hazelhoen, het auerhoen en het ree. Waarschijnlijk heeft het aanplanten van naaldhout op de veengebieden en demografische druk van de mens in de valleien geleid tot de vestiging van een gezonde populatie edelherten in het Hertogenwald.

De populatie reeën is bescheiden en hun aantal is moeilijk in te schatten, maar lijkt stabiel te zijn. Wilde zwijnen zijn in wisselende aantallen van jaar tot jaar aanwezig in het gebied. © R. Herman

Op het vlak van wildbeheer valt het gebied van het Hertogenwald onder de oudste willdbeheereenheid van Wallonië, die van de Hautes-Fagnes-Eifel, opgericht in 1973.

Administratief valt het Hertogenwald, dat geheel in bezit is van de overheid, onder de houtvesterij van Verviers. © V. Fichefet

De grenzen van het gebied worden gevormd door :

• Aan de noordkant door de vallei van de rivier de Diglette, het dorpje Mochamps en de Converserie ;

• Aan de oostkant door het dorpje Laneuville-au-Bois en het particulier terrein Freyr Royal ;

• Aan de zuidkant door de stad Saint-Hubert en het vliegveld ;

• Aan de westkant door de valleien van de riviertjes de Masblette en de Waveri.

• Ten noordwesten van de N89 wordt het loofbos door enkele diepe valleien doorkliefd van oost naar west. Het riviertje de Bilaude, die ontspringt in het gebied Rouge Poncé en vervolgens het riviertje de Masblette en haar zijriviertjes stromen in valleien met bijzonder steile hellingen ;

• Meer naar het noorden stroomt de rivier de Wamme, die ontspringt in het gebied de Flache, door een vrij vlak deel van Saint-Michel Feyr ;

• Zuidoost van de N89 loopt het riviertje de Basseille door het gehele gebied en splitst het massief duidelijk in twee hellingen. De eerste helling is naar het zuidoosten gericht langs de N89; de tweede helling is steiler en is naar het noordoosten gericht langs het bos van Freyr Royal ;

• Verschillende zijriviertjes, zoals de Ri des Chevaux, de Golet, de Ri Bailet en de Hutte vormen evenzoveel micro-valleien.

(* le Ri Romarin, Ruisseau de Palogne, Ri Rabani, Waveri, Diglette)

De verhouding loofbos ten opzichte van naaldbos is ongeveer 70% - 30%. De beuk overheerst in het bos. Ten noordwesten van de N89 vindt men in het beukenbos stammen van onbekende leeftijd met een omtrek van vaak meet dan 180 cm. Vanaf 1850 werd massaal de spar aangeplant op hydromorfe gronden op de vlakte op 450-470 meter hoogte (de gebieden Flache, Hourchamps, Fagne du Taureau en Fagne Massa).

Ook ten zuidoosten van de N89 vindt men overwegend beukenbos. De sparren vindt men in terreinen die minder geschikt zijn voor beukenbossen, in vochtige zones zoals de veengebieden langs de vallei van de rivier de Basseille en op de vlakke terreinen (Rouge Poncé en Rogister).

Net als in het Hertogenwald vallen het edelhert, het ree en het wild zwijn onder het wildbeheer.

In het gebied loopt een bijzonder onderzoek naar mannelijke edelherten, waarbij het wildbeheer zich richt op het ouder laten worden van de edelherten dan gebruikelijk.

De populatie reeën lijkt bescheiden en fluctueert met de tijd.

Het grote aandeel loofbos staat een grotere populatie wilde zwijnen toe dan in het Hertogenwald. © Nicolas Van Hove

Op het vlak van wildbeheer valt het gebied van Saint-Michel Freyr onder de wildbeheereenheid UGC du Massif forestier de Saint-Hubert, opgericht in 1982 op initiatief van de Jachten van de Kroon.

Administratief valt Saint-Michel Freyr onder de houtvesterij van Nassogne. De helft van het gebied is staatsdomein, de andere helft is in bezit van negen verschillende gemeenten en ligt voornamelijk zuidoost van de N89.