Portail Wallonie.be| Portail Environnement| Fédération Wallonie-Bruxelles

2778 - Marais de Viesville

Site de Grand Intérêt Biologique (SGIB)

Synonymes :Les Culées
Communes :Courcelles, Pont-à-Celles
Cantonnements DNF :Nivelles
Surface : ha
Coordonnées :X Lambert : 151440 - Y Lambert : 129780
Voir la localisation avec la cartographie dynamique
Rappel : toute circulation en dehors de la voie publique requiert l'accord préalable du propriétaire ou de son délégué.

Intro

Brève description

Situé en périphérie nord de Charleroi, entre l'autoroute E42 et le canal de Bruxelles, le marais de Viesville est un fond de vallée humide ceinturé, dans sa partie la plus large, par des bois de feuillus (chênes, peupliers, bouleaux e.a.). On y trouve un maillage de saulaies, aulnaie maraicageuse, mégaphorbiae à reine des prés, poches d'eau, zones de sources etc. Une quantité importante de chablis, de chandelles de peuplier hybride et de chênes jalonnent l'ensemble du site et rend son accès difficile. Un ruisseau y serpente naturellement, fortement encaissé dans la partie la plus ample du site. Cette zone humide présente un grand intérêt entomologique comme l'ont montré tous les inventaires réalisés jusqu'à présent (araignées et opilions, Diptères Syrphidae et Stratiomyidae, Coléoptères Carabidae).

Carto

Régions naturelles

  • B0 - Région limoneuse hennuyère

Limites administratives

Ancienne(s) commune(s)SurfaceNouvelle(s) commune(s)Province(s)
CourcellesCOURCELLESHAINAUT
ViesvillePONT-A-CELLESHAINAUT

Cantonnements DNF

Cantonnement(s)SurfaceDirection(s)
NivellesMons

Mentions dans d'autres inventaires de sites

A compléter

Propriétaire(s)

Privé(s) Oui  ONG Oui  Communes Oui  Région Oui  Autres publics Oui

Espèces

Espèces de valeur patrimoniale

TaxonStatut de protectionListe rougeStatutAnnéeRep*ProtectionSource
Animaux - Vertébrés - Oiseaux
Anas creccaNonOuiPassage-hivernage2013P. Limbourg
Ardea cinereaOuiNonNicheur (10-15 nids)2013Observations.be (C. Noé)
Aythya fuligulaOuiNonNicheur probable (1 couple)2013Observations.be (C. Noé)
Gallinula chloropusOuiNonNicheur2013Observations.be (C. Noé)
Rallus aquaticusOuiNon2014P. Limbourg
Scolopax rusticolaNonNonNicheur probable2013P. Limbourg
Invertébrés - Insectes - Coléoptères
Acupalpus consputus2010P. Limbourg
Agonum piceum2016P. Limbourg
Badister dilatatus?P. Limbourg
Badister unipustulatus2010P. Limbourg
Bembidium decorum?P. Limbourg
Bembidium deletum2010P. Limbourg
Bembidium doris2016P. Limbourg
Bembidium harpaloides2016P. Limbourg
Bembidium mannerheimii2016P. Limbourg
Blemus discus2010P. Limbourg
Calodromius bifasciatus2016P. Limbourg
Calodromius spilotus2016P. Limbourg
Chlaenius nigricornis2010P. Limbourg
Demetrias imperialis2012P. Limbourg
Epaphius secalis2010P. Limbourg
Harpalus honestus2009P. Limbourg
Odacantha melanura2014P. Limbourg
Parophonus maculicornis2010P. Limbourg
Patrobus atrorufus2010P. Limbourg
Platynus livens2016P. Limbourg
Pterostichus cristatus2010P. Limbourg
Stenolophus skrimshiranus2009P. Limbourg
Trechus rubens2010P. Limbourg
Invertébrés - Insectes - Diptères
Oxycera analis2009Mortelmans et al. 2014
Platycheirus splendidus2009Mortelmans et al. 2014
Vanoyia tenuicornis2009Mortelmans et al. 2014

Commentaires sur la faune

Mammifères (données P. Limbourg, 2010-2013): Capreolus capreolus, Martes foina, Sciurus vulgaris, Sus scrofa, Vulpes vulpes.

Oiseaux (données Observations.be 2010-2013; P. Limbourg, 2010-2014): Aegithalos caudatus, Alopochen aegyptiaca, Anas crecca, Anas platyrhynchos, Anser sp., Ardea cinerea, Aythya fuligula, Dendrocopos major, Gallinula chloropus, Motacilla cinerea, Picus viridis, Rallus aquaticus, Scolopax rusticola.

Diptères (données J. Mortelmans et P. Limbourg, 2009-2011): Anasimyia interpuncta, Anasimyia transfuga, Baccha elongata, Beris chalybata, Beris morrisii, Beris vallata, Brachyopa pilosa, Brachypalpoides lentus, Brachypalpus laphriformis, Chalcosyrphus nemorum, Cheilosia albipila, Cheilosia albitarsis, Cheilosia bergenstammi, Cheilosia carbonaria, Cheilosia chloris, Cheilosia fraterna, Cheilosia himantopus, Cheilosia illustrata, Cheilosia pagana, Cheilosia variabilis, Chloromyia formosa, Chrysogaster solstitialis, Chrysotoxum arcuatum, Chrysotoxum bicinctum, Criorhina asilica, Criorhina berberina, Criorhina floccosa, Dasysyrphus venustus, Epistrophe flava, Epistrophe melanostoma, Epistrophe nitidicollis, Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, Eristalis horticola , Eristalis intricaria, Eristalis nemorum, Eristalis pertinax, Eristalis similis, Eristalis tenax, Eumerus strigatus/sogdianus, Eupeodes bucculatus, Eupeodes corollae, Eupeodes latifasciatus, Eupeodes luniger, Ferdinandea cuprea, Helophilus hybridus, Helophilus pendulus, Heringia heringi, Lejogaster metallina, Leucozona lucorum, Melanogaster hirtella, Melanogaster nuda, Melanostoma mellinum, Melanostoma scalare, Meliscaeva auricollis, Meliscaeva cinctella, Merodon equestris, Microchrysa flavicornis, Microchrysa polita, Nemotelus nigrinus, Nemotelus pantherinus , Neoascia geniculata, Neoascia interrupta, Neoascia meticulosa, Neoascia podagrica, Neoascia tenur, Oplodontha viridula, Orthonevra brevicornis, Orthonevra geniculata, Orthonevra nobilis, Oxycera analis, Oxycera leonina, Oxycera nigricornis, Oxycera trilineata, Pachygaster atra, Pachygaster leachii, Parhelophilus frutetorum, Pipiza bimaculata, Pipizella sp., Platycheirus albimanus , Platycheirus angustatus, Platycheirus clypeatus, Platycheirus europaeus , Platycheirus occultus, Platycheirus peltatus, Platycheirus scutatus, Platycheirus splendidus, Pyrophaena granditarsa, Pyrophaena rosarum, Rhingia campestris, Sargus bipunctatus, Sargus flavipes, Solva marginata, Sphaerophoria scripta, Sphegina clunipes, Sphegina elegans, Syritta pipiens, Syrphus ribesii, Syrphus vitripennis, Temnostoma bombylans, Temnostoma vespiforme, Vanoyia tenuicornis , Volucella bombylans, Volucella pellucens, Xylota florum, Xylota segnis, Xylota sylvarum.

Coléoptères Carabidae (données P. Limbourg 2008-2016): Abax parallelus, Acupalpus consputus, Acupalpus dubius, Acupalpus flavicollis, Acupalpus parvulus, Agonum albipes, Agonum assimile, Agonum fuliginosum, Agonum gracile, Agonum muelleri, Agonum piceum, Agonum thoreyi, Agonum viduum, Amara aenea, Amara similata, Anchomenus dorsalis, Anisodactylus binotatus, Asaphidion curtum, Badister bullatus, Badister dilatatus, Badister lacertosus, Badister sodalis, Badister unipustulatus, Bembidium articulatum, Bembidium biguttatum, Bembidium decorum, Bembidium deletum, Bembidium dentellum, Bembidium doris, Bembidium femoratum, Bembidium guttula, Bembidium harpaloides, Bembidium lampros, Bembidium lunulatum, Bembidium mannerheimi, Bembidium obtusum, Bembidium properans, Bembidium quadrimaculatum, Bembidium tetracolum, Blemus (= Trechus) discus, Calodromius bifasciatus, Calodromius spilotus, Carabus granulatus, Chlaenius nigricornis, Clivina collaris, Demetrias atricapillus, Demetrias imperialis, Dromius quadrimaculatus, Elaphrus cupreus, Epaphius (= Trechus) secalis, Harpalus honestus, Leistus fulvibarbis, Leistus terminatus, Loricera pilicornis, Nebria brevicollis, Notiophilus biguttatus, Notiophilus rufipes, Odacantha melanura, Oodes helopioides, Oxypselaphus (= Agonum) obscurus, Panagaeus cruxmajor, Paradromius linearis, Parophonus maculicornis, Patrobus atrorufus, Platynus (= Agonum) livens, Pterostichus anthracinus, Pterostichus cristatus, Pterostichus diligens, Pterostichus madidus, Pterostichus melanarius, Pterostichus minor, Pterostichus niger, Pterostichus nigrita, Pterostichus rhaeticus, Pterostichus strenuus, Pterostichus vernalis, Pterostichus versicolor, Stenolophus mixtus, Stenolophus skrimshiranus, Stenolophus teutonus, Trechus obtusus, Trechus rubens.

Hyménoptères Formicidae (données W. Dekoninck 2011): Lasius brunneus, Lasius fuliginosus, Lasius mixtus, Lasius niger, Lasius umbratus, Myrmecina graminicola, Myrmica rubra, Myrmica ruginodis, Myrmica scabrinodis, Stenamma debile, Temnothorax nylanderi.

Commentaires sur la flore

A compléter

Espèces exotiques

Animaux: Alopochen aegyptiaca.

Conservation

Menaces

Les zones boisées sont fréquemment visitées par les quads et motos.

Des tentatives de drainage par creusements de rigoles sont visibles.

On y chasse les oiseaux d'eau.

Lors des crues automnales, le ruisseau, cloaque à ciel ouvert, déborde largement dans la partie centrale du site.

Détails

Description physique

Le site se localise en périphérie nord de Charleroi et est coincé entre le canal Bruxelles-Charleroi (à l'est) et l'autoroute E42 (au sud-ouest). Il est traversé par le Piéton, cours d'eau de catégorie 1 appartenant au bassin de la Sambre.

Description biologique

Occupant la rive occidentale du canal Bruxelles-Charleroi, le marais de Viesville fait face à la réserve naturelle "Les Sarts" qui domine l'autre rive sur plus de 2 km. Il s'agit d'une petite vallée marécageuse comportant des parties boisées (peupleraies, notamment), plusieurs plans d'eau, une zone de source et des fragments de mégaphorbiaies. Une description du site et de ses richesses naturelles est fournie sur une page internet: http://www.insectesdebelgique.be/Biotopes/Les%20Culees.html

Longtemps méconnu des naturalistes, le site présente un certain intérêt ornithologique: il accueille notamment une petite colonie de héron cendré (Ardea cinerea) comptant une dizaine de nids. On y signale également la nidification probable du fuligule morillon (Aythya fuligula) et de la bécasse des bois (Scolopax rusticola).

Depuis 2008, cette zone humide fait l'objet d'inventaires entomologiques à l'aide de plusieurs techniques d'échantillonnage (tente Malaise, pièges à fosse, ...), sous l'égide de Pol Limbourg (IRSNB).

Les résultats concernant les araignées récoltées par tente malaise ont été publiés par BAERT & LIMBOURG (2011) qui mentionnent 55 espèces appartenant à 15 familles. Une campagne de piégeage en 2010-2011 a permis de compléter l'inventaire, le nombre d'espèces recensées sur le site étant porté maintenant à 139 araignées et 15 espèces d'opilions (BAERT et al., 2014).

L'étude a mis en évidence une grande richesse spécifique pour plusieurs familles de Diptères comme les Syrphidae (89 espèces) et les Stratiomyidae (19 espèces), comme le montrent MORTELMANS et al. (2014).

C'est le cas également pour les Coléoptères Carabidae dont pas moins de 80 espèces ont été identifiées jusqu'à présent, parmi lesquelles figurent diverses espèces intéressantes (rares ou menacées à des degrés divers): Odacantha melanura, Bembidium deletum, Badister dilatatus, Badister unipustulatus, Bembidium doris, Bembidium mannerheimii, Parophonus maculicornis, Calodromius bifasciatus, Demetrias imperialis, Stenolophus skrimshiranus, etc.

Divers

Répondants de l'information

Pol LIMBOURG (IRSNB).

Date de la dernière modification de la fiche

2016-01-26